در خصوص وجه تسمیه گناوه اسامی مختلفی در منابع قدیم ذکر شده است . مانند : گناباد ، گنفه ، جنابه، حنفه و جنابا .
برخی از مورخان قدیم بنای این شهر را به جنابه بن طهمورث دیوبند از پادشاهان یکی از سلسله های پیشین نسبت داده اند . هرچند اثبات این ادعا بسیار مشکل و غیر ضروری می نماید ولی این امر خود نشانه ای از قدمت تاریخی گناوه است .
اما در خصوص قدمت گناوه باید گفت که این شهر در هزاره دوم یا اول قبل از میلاد وجود داشته و جزء قلمرو عیلام بوده است ، زیرا قلمرو عیلام از سمت جنوب تا ریشهر( بوشهر کنونی ) امتداد داشته است .
پادشاهان معروف عیلامی در دوران طلائی تمدن عیلام در مناطقی بین ریشهر و جنابا، معابد و بناهائی چند احداث کرده بودند .
گناوه در دوره ساسانی جز کوره ( خوره یا ولایت ) ارجان ، غربی ترین ولایت یا کوره پنجگانه فارس بوده است .
این شهر در دوره ساسانی بندری آباد و پررونق بوده و دلیل این ادعا این است که : در سال 18 قمری ، در زمان خلافت عمر، خلیفه دوم و هنگامی که این شهر در جریان سقوط امپراطوری ساسانی توسط عثمان ابن ابی العاص ثقفی محاصره شد ، مردم گناوه توانستند با پرداخت چندین هزار اوقیه ( برابر7.5 مثقال ) طلا به عنوان مال المسالمه ، با مسلمین قرارداد صلح امضا کنند .
این مطلب خود نمایانگر رونق و آبادانی بندر گناوه در دوران قبل از اسلام به خصوص دوران ساسانی بوده است .
شهرستان گناوه با مساحتی حدود ۲۰۴۴ کیلومترمربع در ساحل شمالی خلیج فارس در طول شرقی ۷۷ و عرض شمالی ۳۰ واقع شده است. این شهرستان که در فاصله ۱۶۵ کیلومتری شمال غربی بوشهر قرار دارد شامل دو بخش مرکزی و ریگ میباشد که با ارتفاع ﭙنج متر از سطح دریا دارای دو دهستان به نامهای حیات داوود و رود حله است که درکل حدود چهل ﭙارچه ﺁبادی را در بر می گیرد .
بندر گناوه کنونی در نزدیکی خرابه های شهر قدیمی و با عظمت گناوه باستانی قرار دارد که اکنون جز خرابه های از یاد رفته آن چیزی بر جای نمانده است.